Bij Educator begrijpen we maar al te goed dat onderwijsinnovatie niet uit de lucht komt vallen. Een instellingsbrede innovatie vergt veel voorbereiding, overleg, regelen, en dan is het nog maar afwachten of het een succes zal worden. Wat vinden de docenten ervan? Hoe gaan de studenten met de verandering om? Begrijpt iedereen wat het doel van de verandering is? Dit soort onzekerheden willen we graag wegnemen, door te laten zien hoe onderwijsinnovatie er in de praktijk uit kan zien. Dit doen we door een kijkje in de keuken te bieden bij de onderwijsinstellingen die de stap al eerder waagden.

De eerste blog introduceerde het gepersonaliseerd leren en de Leermeter binnen het CIOS op het Friesland College. De tweede blog liet zien hoe studenten omgaan met begeleiding en het leveren van bewijslast als onderdelen van gepersonaliseerd leren. Met deze blog sluiten we het drieluik door het te hebben over implementatie. Hoe verliep die bij het CIOS op het Friesland College?

Implementeren van onderwijsinnovatie

Alle betrokkenen tevreden stellen kan lastig zijn bij een onderwijsinnovatie. “De uitdaging die ik vooral tegenkom is oud denken proberen opzij te zetten” vertelt Goos Karsten, opleidingsmanager CIOS. Medewerkers van een onderwijsinstelling pleiten regelmatig voor het oude. Dat is niet altijd verkeerd volgens Goos. In het oude kunnen waardevolle dingen zitten die behouden moeten worden. Echter kunnen er ook dingen zijn die niet of niet meer werken. “Daar afscheid van durven nemen, dat hoort bij het lef hebben om iets nieuws te proberen.”

Afscheid nemen van zekerheden

Met de implementatie van gepersonaliseerd leren en de Leermeter bij het CIOS is er van een aantal oude ‘zekerheden’ afscheid genomen. Dat was nog wel eens spannend. Het gaat daarbij vooral over het loslaten van cijfers en de directe invloed van vakdocenten op de beoordeling van studenten.

Cijfers loslaten

Tijdens de onderwijsinnovatie bij het Friesland College waren er werknemers die vast bleven houden aan cijfers. Docenten vroegen om een koppeling tussen hun eigen cijferlijsten en de Leermeter. Daarmee zou de Leermeter automatisch schuiven wanneer docenten cijfers invoeren. “Dat ondergraaft het concept”, zegt Goos hierover, want “de regie ligt bij de student”. Een toets kan door een student wel worden ingezet als bewijs voor groei aan de kennis-kant. Onder de voorwaarde dat er feedback bij zit, want dat zegt veel meer dan een cijfer.

Daarnaast zijn er collega’s die graag willen dat elke docent de Leermeter van elke student kan bewegen, maar ook dat past niet binnen het concept. “De Leermeter is een één-tweetje tussen de student en zijn studieloopbaanbegeleider en die hebben rechten samen om die Leermeter te bewegen.”

Klik op de afbeelding voor meer informatie over de Leermeter

Controle over feedback

Op het CIOS kunnen vakdocenten feedback geven aan de studenten. Aan de student de taak om de feedback te interpreteren en over te brengen aan de studieloopbaanbegeleider. Wat de student vertelt gaat de studieloopbaanbegeleider vervolgens wegen en uitzetten op de Leermeter. Dat vraagt eenduidige feedback van de vakdocent, en dat wordt niet altijd even makkelijk gevonden. Voor de vakdocent zou het makkelijker zijn om feedback over een student direct aan de studieloopbaanbegeleider te geven. Maar dat is in principe niet de bedoeling. Daarmee verliest de student namelijk het eigenaarschap over zijn ontwikkeling. Het is belangrijk dat de student zelf de controle houdt.

Als de feedback van een vakdocent een keer niet helemaal goed geïnterpreteerd wordt, dan is er volgens Goos nog niet veel aan de hand. “Het kan hoogstens zijn dat de Leermeter iets te weinig is geschoven of iets te veel, maar het kwaliteitsniveau wordt nog steeds bewaard door het examen.” De objectiviteit van het examen neemt zorgen over cijfers of eventueel onduidelijke feedback weg. Examens bepalen uiteindelijk of een student op het vereiste niveau zit en dat verandert niet.

Studieloopbaanbegeleiders, studenten en de Leermeter

Hoewel sommige studieloopbaanbegeleiders de Leermeter nog lastig vinden om te gebruiken, bleek het vooral een kwestie van wennen te zijn. Toen een terughoudende studieloopbaanbegeleider eenmaal begon met het gebruiken van de Leermeter voor begeleidingsgesprekken met studenten, was hij meteen om. Tegen Goos zei hij letterlijk: ‘ik heb nog nooit zo’n mooi gesprek gehad als met de Leermeter, want nu hebben we het echt ergens over’. Het is niet erg als niet iedereen meteen even ver voorop loopt bij vernieuwing. Vernieuwingen een kans geven is het belangrijkst.

Het lange termijn voordeel van de Leermeter werd na verloop van tijd ook duidelijk. Het bleek dat studenten niet de goede werkplaatsen kozen wanneer de Leermeter niet gebruikt werd. Alleen met de Leermeter komt duidelijk naar voren waar een student inhoudelijk aan moet gaan werken. De Leermeter helpt studenten bij het maken van de juiste keuzes.

Je ziet over tijd het structureel gebruik toenemen. Bij de nieuwe lichting doen we het niet meer zonder. – Goos Karsten

Studenten

Ook voor de studenten is het gepersonaliseerd leren wennen. Niet alle studenten reageren er positief op. Het gepersonaliseerd leren vraagt namelijk veel van de studenten. Ze moeten echt aan de slag, aangezien ze zelf beslissen over hun onderwijsactiviteiten. Hiermee haalt het Friesland College de studenten uit de productie-stand. Studenten moeten van reactief omschakelen naar proactief.

Die proactiviteit krijgen studenten aangeleerd in de eerste maanden dat ze nieuw zijn op school. In die tijd kunnen studenten wennen aan het systeem. Daar worden ze ook in meegenomen door hun studieloopbaanbegeleider. Er is dan meer begeleiding nodig, maar na de eerste maanden begrijpen de studenten wat er verwacht wordt. Sommige studenten zullen er tegenaan lopen dat er inderdaad niets gebeurt als zij ook niets doen. Dat is een fase waar die studenten wel even doorheen moeten.

Ouders van de studenten

Dan zijn er ook nog de ouders die een mening hebben over het onderwijs van hun kind. Tijdens ouderavonden krijgt Goos vaak de vraag ‘wanneer krijgen mijn kinderen rapport?’ Daar reageert hij tegenwoordig op met het gevatte antwoord “nooit, maar hij is er altijd”. Goos verklaart: studenten kunnen op elk moment hun Leermeter openen om te laten zien hoe het gaat. “De een heeft net een gesprek gehad over de Leermeter en de ander vier weken geleden, maar beide hebben een actuele stand. Dus pa en ma kunnen elke dag zien wat de stand is”. Dat er geen cijfer meer hangt aan de voortgang blijken ouders prima te vinden.

De onderwijsdroom van Goos

Als Goos tot slot de vraag krijgt wat voor hem de ultieme onderwijsdroom is, is zijn antwoord duidelijk:

Voor mij is de droom dat zowel de leerling als de collega’s die hier het onderwijs verzorgen allebei zeggen ‘wat is het gaaf om hier te werken of om hier te studeren’. – Goos Karsten

Dat bereik je volgens Goos niet zolang een onderwijsinstelling alleen kan zeggen ‘goh, ze hebben allemaal voldoendes gehaald’. Je moet verder gaan.

Vragen over onderwijsinnovatie

Met deze serie van drie blogs hebben we laten zien hoe het onderwijsinnovatie op het Friesland College is aangepakt. Het was wennen, maar het resultaat mag er zijn. CIOS-studenten hebben nu eigenaarschap over hun onderwijs en ontwikkeling waarbij cijfers een steeds kleinere rol gaan spelen.

Educator wil Goos Karsten hartelijk bedanken voor het vertellen over onderwijsinnovatie met gepersonaliseerd leren op het Friesland College! Hopelijk inspireert dit verhaal u om ook aan de slag te gaan met onderwijsinnovatie binnen uw onderwijsinstelling.

Mocht u naar aanleiding van deze blogserie vragen hebben over onderwijsinnovatie, de Leermeter, of iets anders, dan helpen wij u graag! Via de contactpagina of onderstaande contactgegevens kunt u met ons in contact komen.

Eerste twee blogs nog een keer teruglezen?

Lees blog 1 – Praktijk in beeld: Gepersonaliseerd Leren en de Leermeter op het Friesland College

Lees blog 2 – Praktijk in beeld: Begeleiding en Bewijslast op het Friesland College

Op de hoogte blijven van de blogs van Educator? Volg Educator op Twitter en LinkedIn om geen blog te missen!