Steeds meer instellingen voor middelbaar beroeps onderwijs en hoger onderwijs bieden de mogelijkheid om het studieprogramma flexibel in te delen. Dat heeft voordelen voor de student, die meer keuze en meer flexibiliteit krijgt. Dat betekent het nodige voor onderwijsinstellingen, die hun aanbod anders moeten organiseren. We zetten vijf voorbeelden van flexibel onderwijs op een rij.
Opleidingen in het mbo en hoger onderwijs experimenteren naast hun vaststaande studieprogramma’s steeds meer met flexibele onderwijsvormen. Door bijvoorbeeld maatwerk te bieden, kunnen studenten in hun eigen tempo werken aan hun eigen leerdoelen. Door deze ontwikkeling verandert het karakter van het onderwijs van aanbodgericht naar vraaggestuurd. Bij flexibel onderwijs staan de studiewensen van de student centraal.
Het middelbaar beroeps onderwijs en hoger onderwijs werkt op verschillende manieren aan flexibilisering. Dit zijn enkele voorbeelden hiervan:
1. Flexstuderen (ho)
Op verschillende hogescholen en universiteiten kun je inmiddels per studiepunt betalen, in plaats van per collegejaar. Sinds 2016 worden er diverse pilots uitgevoerd op hogescholen met flexibel leren. De NOS interviewde in dat kader al een aantal studenten, o.a. van Hogeschool Windesheim.
2. Instellingsoverstijgend leeraanbod (ho)
In 2017 publiceerde SURFnet de ‘Inventarisatie studentenmobiliteit’. Uit deze studie bleek dat studenten graag buiten de eigen instelling willen studeren. Daar waren verschillende redenen voor. Studenten wilden bijvoorbeeld vakgebieden combineren die niet binnen één instelling worden aangeboden, ze willen zich beter profileren op de arbeidsmarkt. Of ze hebben vakoverstijgende interesses. Ondanks de behoefte van de studenten lijkt het niet altijd mogelijk om ook te voldoen aan de wensen van studenten met betrekking tot instellingsoverstijgend leeraanbod. Studenten en instellingen lopen tegen technische, onderwijskundige en logistieke uitdagingen aan bij het realiseren van instellingsoverstijgend leeraanbod. Een consortium van onderwijsinstellingen (Universiteit Utrecht, Wageningen University en TU Eindhoven) experimenteert met de pilot studentmobiliteit.
3. Modulair onderwijs (mbo/ho)
Het mbo en ho experimenteren met het modulair aanbieden van onderwijs. Het onderwijsaanbod wordt toegankelijk gemaakt voor verschillende doelgroepen in zelfstandige eenheden. Studenten kunnen zo zelf een programma samenstellen dat past bij hun leerdoelen en tempo. Een onderwijsinstelling die dit heeft toegepast is Saxion Hogeschool. Zo heeft Saxion Parttime School haar aanbod modulair opgebouwd, zodat daarmee opleidingen kunnen worden opgebouwd en snel kan worden ingespeeld op vragen uit de markt, gebaseerd op beschikbare modules.
4. Tempodifferentiatie (mbo/ho)
Een belangrijke manier waarop studenten hun eigen studie kunnen vormgeven, is door te differentiëren in tempo. Door versnelling of vertraging mogelijk te maken, kunnen studenten hun studie afronden op een tempo dat bij hen past. Met name voor werkende studenten is dit vaak een voorwaarde om een studie succesvol te kunnen afronden. Ook Saxion Parttime School past dit toe. Educator speelt een belangrijke rol bij het volgen, begeleiden van studenten en biedt hen een planbord voor de planning van hun studie.
5. Praktijkgestuurd leren (mbo)
Praktijkgestuurd leren sluit aan bij de praktische leerstijl van studenten en is een optimale combinatie van theorie en praktijk. Dit onderwijskundige concept heet bij Friesland college en Scalda de praktijkroute. Studenten geven zelf hun onderwijsprogramma vorm en het onderwijs vindt (vrijwel) volledig binnen bedrijven of instellingen plaats. De input voor wat studenten van hun school willen leren halen zij uit hun ervaringen in het bedrijf. Tijdens wekelijkse driehoeksgesprekken met de studiecoach en de praktijkbegeleider binnen het bedrijf bepaalt de student wat hij wil gaan leren en hoe hij dit wil gaan bereiken. Studenten in de Praktijkroute gebruiken Educator om gemaakte afspraken vast te leggen, de Leermeter in te vullen en hun onderwijsactiviteiten in te plannen met de agenda.
De toekomst van flexibel onderwijs
Het onderwijs experimenteert dus op allerlei manieren met flexibel onderwijs. Voor een succesvolle uitvoering van flexibel leren is een goede planning essentieel. Dat vraagt veel van een student en van de onderwijsinstelling. Een studentinformatiesysteem (SIS) kan een belangrijke rol spelen bij het inrichten van een flexibele leeromgeving waarin de leerwensen van de student centraal staan. In deze whitepaper lees je waaraan een studentinformatiesysteem moet voldoen om flexibel onderwijs mogelijk te maken.
Meer vraag naar flexibel leeraanbod door de STAP-regeling
Sinds 1 maart 2022 kan iedere volwassene een budget van maximaal duizend euro aanvragen voor scholing of ontwikkeling. Dit bedrag maakt deel uit van de STAP-regeling. STAP staat voor Stimulering Arbeidsmarkt Positie. Met deze regeling wil de Rijksoverheid mensen stimuleren zich te blijven ontwikkelen, waardoor ze hun positie op de arbeidsmarkt bestendigen. Door deze regeling neemt de vraag naar flexibel leeraanbod niet alleen vanuit het onderwijs, maar ook vanuit de arbeidsmarkt nog verder toe.
