In maart sprak Sanne van Educator met Anja Waninge. Anja werkt als Onderwijskundig adviseur bij de opleidingen Zorg- en Welzijn van Landstede MBO. We hadden het onder andere over innovatief onderwijs, eigenaarschap van de student over zijn leerproces, en examinering. Vanuit de overheid is er een onderzoek door IVA-onderwijs opgezet om te achterhalen of studenten op andere verantwoorde manieren hun diploma kunnen halen dan met het bekende examen. Volgens Anja zou Educator daar een rol in kunnen spelen door een van onze toepassingen als hulpmiddel in te zetten: de Leermeter.

Eigenaarschap voor de student

Studenten eigenaarschap geven over hun onderwijs is een belangrijk onderdeel van het onderwijs bij Landstede. Studenten krijgen de handvatten om hun opleiding vorm te geven op een manier die bij hun stijl van leren past. “Iedereen heeft andere denk- en leervoorkeuren”, zegt Anja. “Ik leer bijvoorbeeld graag doordat iemand iets voordoet en dan doe ik het wel na. Afhankelijk van de situatie kunnen mensen andere leervoorkeuren hebben. Op het moment dat je dat meeneemt in je onderwijs, doe je meer recht aan de wijze waarop mensen leren.” 

De aanpak van Talentvol Ontwikkelen

Het geven van eigenaarschap hoort bij de onderwijsvisie die Landstede Talentvol Ontwikkelen noemt. Binnen Talentvol Ontwikkelen kiezen studenten zelf hoe zij bepaalde onderdelen (Trajectlijnen/rubrics) van hun opleiding onder de knie willen krijgen. Dit doen zij door te kiezen welke opdrachten (Leerwerkprestaties) binnen een Trajectlijn zij gaan doen en welke ondersteunende leeractiviteiten (TWIXX) ze volgen. De Leerwerkprestaties en TWIXX variëren in aanpak. Bij de ene opdracht staat kennis verwerven bijvoorbeeld centraal, terwijl een andere opdracht meer het navolgen van een voorbeeld is. Door voor bepaalde Leerwerkprestaties en TWIXX te kiezen, creëert de student voor zichzelf een opleidingsprogramma op maat. “De student maakt de keuze waar hij of zij behoefte aan heeft”, zegt Anja.

Een antwoord op de leerbehoefte

De digitale Leermeter, waarin de rubrics zijn verwerkt, en coachingsgesprekken helpen bij het bepalen van die behoefte. De ontwikkeling van de student wordt namelijk weergegeven in de Leermeter. Die laat zien wat er al goed gaat. En ook wordt duidelijk waar de student nog wat meer aandacht aan moet besteden. Dat helpt bij het beantwoorden van de vragen van de student over hoe hij of zij verder gaat leren en welke Leerwerkprestaties en TWIXX daarbij horen.

“Maatwerk, flexibel onderwijs en gepersonaliseerd leren”

Talentvol Ontwikkelen is een van de vele onderwijsinnovaties van deze tijd. “Binnen het MBO zie je dat er heel veel andere nieuwe manieren van onderwijs-vormgeving zijn dan alleen het traditionele aanbodgerichte opleiden”, zegt Anja Waninge zodra we beginnen te praten over innovatief onderwijs en examinering.

“Dat innoveren heeft vooral betrekking op maatwerk, flexibel onderwijs en gepersonaliseerd en ervaringsgericht leren”, gaat Anja verder.

Innovatief onderwijs en examinering

Er bestaan inmiddels veel vormen van onderwijs, maar examinering is qua vorm hetzelfde gebleven. Daardoor ontstond de vraag of deze traditionele wijze van examineren nog steeds voldoet. Eén vorm van examinering zou voor al het onderwijs passen, wanneer alle onderwijsinstellingen op dezelfde wijze lesgeven. Maar nu onderwijsinnovaties naast reguliere opleidingstrajecten bestaan, zou andere examinering wenselijk kunnen zijn. Dat vraagt om met elkaar na te blijven denken in mogelijkheden wat betreft de manier waarop je tot een verantwoord diplomabesluit komt, legt Anja uit.

Innovatief onderwijs en examinering

Er bestaan inmiddels veel vormen van onderwijs, maar examinering is qua vorm hetzelfde gebleven. Daardoor ontstond de vraag of deze traditionele wijze van examineren nog steeds voldoet. Eén vorm van examinering zou voor al het onderwijs passen, wanneer alle onderwijsinstellingen op dezelfde wijze lesgeven. Maar nu onderwijsinnovaties naast reguliere opleidingstrajecten bestaan, zou andere examinering wenselijk kunnen zijn. Dat vraagt om met elkaar na te blijven denken in mogelijkheden wat betreft de manier waarop je tot een verantwoord diplomabesluit komt, legt Anja uit.

Nut van het examen

De visie op het onderwijs van Landstede is gebaseerd op beroepssituaties waarbij studenten middels een ontwikkelingsgericht portfolio hun onderwijsproces in beeld brengen met de Leermeter. Studenten werken veel in de praktijk tijdens hun opleiding en de docenten zijn daar bijna dagelijks getuige van. “De docent ziet dus al veel meer van de student dan in de reguliere trajecten waarbij studenten stage lopen en de docent één of twee keer per periode langskomt”, zegt Anja. Hoeveel waarde heeft een examen op het eind nog? Of is het mogelijk om het ontwikkelproces mee te laten wegen?

Ruimte voor nieuwe vormen van examinering?

“Er zijn de voortgangsgesprekken, en studenten laten op de werkvloer en in hun portfolio al zien waar ze staan. Waarom zou je er dan nog een regulier examen achteraan moeten plakken?” Zou er vanuit de overheid dan ruimte zijn om examinering op een andere manier vorm te geven? “Uiteraard blijf je te maken krijgen met criteria waar je aan moet voldoen. Ik heb het antwoord ook niet op de plank liggen, maar het is wel iets wat me bezighoudt.”

Onderzoek examinering voor innovatief onderwijs

Kan het onderwijs het vaste stramien van examineren gaan loslaten? Welke mogelijkheden kunnen houvast bieden en welke consequenties heeft dat voor de wetgeving daaromheen? De overheid nam onderzoeksbureau IVA Onderwijs in arm om de volgende vraag te beantwoorden: 

Welke consequenties zien teams die bezig zijn met innovatief onderwijs op examinering en diplomering?

Anja draagt met Landstede en Deltion bij aan het beantwoorden van die vraag. Het antwoord zal helpen bij het beoordelen of studenten op een andere manier diploma’s kunnen gaan halen. Onderwijskundig adviseurs, directeuren en docenten van Landstede Deltion en andere deelnemende MBO’s zullen worden geïnterviewd over innovatief onderwijs en examinering. Die interviews gaan over waar de geïnterviewden tegenaan lopen en wat ze graag anders zouden willen ten aanzien van examinering.

We zijn benieuwd waar de interviews toe zullen gaan leiden! Naar het laat zien zullen de eerste resultaten eind dit jaar worden gepresenteerd.

Beroepsbekwaam en een diploma

Op de vraag wat Anja hoopt dat het onderzoek bereikt, antwoordt ze: “Ik hoop dat op het moment dat wij als onderwijsinstituut goed aan kunnen tonen dat we een student volgen – door de Leermetergesprekken, door het vastleggen van wat er in die gesprekken is gedaan en besproken, en door te laten zien dat een student op het beroepsbekwame niveau op alle onderdelen – dat we (al dan niet met aanvulling) daarop een diploma kunnen afgeven.” Er moet eerst nog veel water door de IJssel voordat het zover komt!

De Leermeter en examinering

Mocht het zo ver komen, dan gaat de Leermeter van Educator opeens een rol spelen bij het uitreiken van diploma’s aan (Landstede) studenten. Is de Leermeter daar volgens Anja klaar voor? Haar antwoord is ja. Als kanttekening geeft Anja nog mee dat de onderwijsinstelling zelf natuurlijk verantwoordelijk blijft voor de inhoud en het gebruik van dit hulpmiddel. Bij goede inzet van het hulpmiddel, laat de Leermeter de voortgang van studenten zien, ook als een onderwijsinstelling geen cijferlijsten en rapporten heeft. Zo is het mogelijk om de borging van kwaliteit op inhoud van onderwijs en examinering met Educator zichtbaar te maken – ook voor de inspectie. En studenten kunnen laten zien en met bewijslast aantonen waar ze trots op zijn.

De Leermeter als formatief hulpmiddel

Misschien dat de Leermeter in de toekomst een rol zal gaan spelen bij examinering. Wie weet! Voorlopig is de Leermeter nog een instrument voor formatief evalueren dat studenten helpt inzicht te krijgen in hun leerproces en op basis van bewijslast kan schuiven naar een volgende fase. De Leermeter biedt namelijk input tijdens begeleidingsgesprekken bij het beantwoorden van vragen zoals; Waar is de student goed in? Waar is extra aandacht nodig? En wat kan de student doen om zich verder te ontwikkelen?

Meer weten of de Leermeter? Bekijk onze Leermeter-pagina en video over de Leermeter!